De rigoureuze aanpak van het Nederlandse wegennet heeft de filedruk in het land de afgelopen vijf jaar aanzienlijk verlaagd.

Onder meer door de verbreding van de A2 en de aanleg van de Tweede Coentunnel staan Nederlandse automobilisten aanzienlijk minder vaak stil.
Afgelopen week werd er met name door de ANWB geklaagd over verwarrende maximumsnelheden op spitsstroken, waardoor automobilisten veel boetes krijgen. Vooral de spitsstrook op de A12 was hierbij lijdend voorwerp.

Zijn deze spitsstroken en de andere veranderingen rond het gebruik van de Nederlandse autowegen toch een succes? NU.nl zocht het uit.

Halverwege het vorige decennium liep het wat files betreft behoorlijk uit de hand in Nederland. Zo steeg de filedruk in 2004 met ruim 12 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Ook in de jaren die volgden werd het steeds drukker op het asfalt.

Het Nederlandse fileprobleem was een nationaal thema en een bron van grote ergernis voor veel automobilisten. De nood om in te grijpen was hoog.

Kentering
Sinds 2008 is een kentering gaande, een ontwikkeling die gelijk loopt met de economische crisis. "Sinds de crisis is er echt sprake van minder transport op de weg. Minder busjes, minder vrachtwagens", zegt ANWB-woordvoerder Markus van Tol.

"Zestig procent van de daling van filedruk sinds 2009 is desondanks wel toe te schrijven aan de diverse wegverbredingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd", voegt Patrick Potgraven van de Verkeersinformatiedienst toe. "Die stelling durf ik wel aan."

De grootste projecten die de afgelopen jaren door Rijkswaterstaat zijn afgerond zijn de verbreding van de A2 tussen Amsterdam en Utrecht, de aanleg van de Tweede Coentunnel in de A10 en de verbreding van de A4 tussen Den Haag en Amsterdam.

"Veel van deze knelpunten zijn uit de file top tien verdwenen", zegt Van Tol. "Bijvoorbeeld ook de aanpak van de A50 tussen Arnhem en Eindhoven en de Tweede Coentunnel, overal waar is ingegrepen blijkt
dat effectief."

File in de tunnel
Toch is vooral de introductie van de Tweede Coentunnel lang niet vlekkeloos verlopen. Problemen doen zich vooral voor sinds de eerste tunnel is gerenoveerd en weer werd geopend. "Doordat de oude tunnel nu aan de nieuwe eisen voor tunnels moet voldoen ontstaan er soms lastige situaties", zegt Potgraven.

"Er mag nu geen file staan in de tunnel, waardoor die heel snel wordt afgesloten. Dit gebeurt bijvoorbeeld als er een ongeluk gebeurt ná de tunnel. Dan gaat hij direct dicht om te voorkomen dat er een file ontstaat. Die vormt zich dan voor het ingaan van de tunnelbuis."

Ook is er regelmatig sprake van te hoge voertuigen. "Vergeleken met de nieuwe Coentunnel is de oude erg laag. Daar was echter niets aan te doen. Dan had er een hele nieuwe tunnel aangelegd moeten worden."

Volgens Potgraven komt het ook nog regelmatig voor dat er mensen door rode kruizen rijden. "Dit komt vooral voor bij de wisselstrook. Die is alleen in de spits open. Automobilisten zien dat weleens over het hoofd en rammen dan in sommige gevallen zelfs de slagboom."

Plusstroken
Ook zijn er nog veel vraagtekens over de spits- en plusstroken. Spitsstroken liggen aan de rechterzijde van de rijbaan en vormen in de meeste gevallen normaalgesproken de vluchtstrook.

Plusstroken liggen aan de linkerzijde en gaan, net als spitsstroken, open wanneer de verkeersdrukte daar om vraagt. "Die gaan nu vaker open dan voorheen, maar de maximumsnelheid gaat dan omlaag", stelt Van Tol.

"We vragen ons af waarom dat is, want het is in feite gewoon een extra rijbaan. Dit in tegenstelling tot de spitsstrook. Als die open is, is er geen vluchtstrook meer en wordt de situatie onveiliger.
Maar bij de plusstroken is dat dus niet geval."

"Je kunt je bij veel van die plusstroken afvragen waarom er niet 30 centimeter meer asfalt is neergelegd. Dan heb je gewoon een volwaardige rijbaan erbij", vindt Potgraven. Minister Melanie Schultz van Infrastructuur en Milieu kondigde donderdag al aan dat de spitsstrook langs de A12 een normale rijstrook wordt.

Een ander probleem dat zich voordoet is verplaatsing van de knelpunten. "Je ziet dat bijvoorbeeld op de A28 tussen Utrecht en Hoevelaken", stelt Potgraven.

"Daar is de weg wel verbreed op een punt waar het vaak vast stond. Maar nu zie je dat de bottleneck zich ergens anders vormt. De keten is zo sterk als de zwakste schakel. Maar in de meeste gevallen zijn de wegverbredingen daadwerkelijk effectief."

130
De invoering van 130 kilometer per uur als nieuwe maximumsnelheid heeft geen enkele bijdrage aan de verlichting van de filedruk.

"Op de plaatsen waar het vaak druk is, mag je toch al geen 130. Dus dat heeft echt geen effect. En als het al druk is op een weg waar dat mag, kun je die snelheid niet rijden", zegt Van Tol. "Het enige voordeel van 130 is dat automobilisten die op rustige wegen rijden eerder thuis zijn."

Met het 'verdwijnen' van het fileprobleem is de kans dat forenzen eerder voor de auto kiezen wel groter geworden. Geen probleem, vindt Potgraven. "Als blijkt dat mensen die graag met de auto willen dat nu weer kunnen is dat goed nieuws. Het draagt bij aan de welvaart in Nederland."

Komende jaren
Ook voor de komende jaren staan nog diverse projecten op de agenda, of op de planning om afgerond te worden.

Speerpunten zijn daarbij onder meer de ringweg Groningen en vooral de wegen rondom Rotterdam. In 2015 moet de langverwachte oplevering van de doorgetrokken A4 klaar zijn. Hier wordt het ontbrekende stuk van de weg tussen Delft en Schiedam na jaren van discussies aangelegd.