Langs de provinciale weg tussen Ruurlo en Groenlo rijzen links en rechts dikke bomen op als statige zuilen. Met hun bladerdak reiken ze over de weg waar hun takken elkaar in de lucht bijna liefdevol raken. ‘Magnifiek toch’, zegt Petra Sips (51), terwijl ze haar auto door de bladertunnel stuurt. ‘Dit ís de Achterhoek.’

Sips, een geboren Brabantse, kwam zes jaar geleden naar de Achterhoek uit liefde voor het landschap. Maar het is de vraag hoelang ze nog van deze ­bomen kan genieten, want de provincie Gelderland is van plan 343 bomen langs de N319 tussen Ruurlo en Groenlo te kappen.

Dit gebeurt uit het oogpunt van verkeersveiligheid. De bomen langs de N319 staan te dicht op de rijbaan, waardoor ze een gevaar vormen voor het verkeer, aldus de provincie. Begin 2017 kwam een 24-jarige automobiliste uit Winterswijk bij Ruurlo om het leven door een botsing met een eik. Een kwart van alle dodelijke ongevallen op provinciale wegen in Gelderland is te wijten aan botsingen tegen een boom.

Niemand kan tegen verkeersveiligheid zijn, benadrukt Sips, stresscoach van beroep en oprichter van de stichting Natuurlijk Achterhoek. Maar het ongeluk van 2017 was volgens haar een incident.

In de periode 2013-2016 hebben zich op de weg ‘slechts’ vier niet-fatale ongevallen voorgedaan. ‘Dat valt eigenlijk reuze mee’, vindt Sips. ‘De N319 is juist relatief veilig.’ Geen reden voor de kap van 343 gezonde zomereiken, waar exemplaren tussen zitten van anderhalve eeuw oud.

Samen met de Bomenstichting Achterhoek en Mooi Groenlo begon Sips met Pasen een burgerinitiatief tegen de kapplannen. Het wordt massaal ­ondersteund. Sips wijst op stapels formulieren: in nog geen twee weken tijd heeft ze 1.700 handtekeningen verzameld, vooral van bewoners. ‘Best bijzonder, want een Achterhoeker gaat niet zo gauw de barricaden op.’

‘Dodenwegen’
Provinciewegen in Nederland gelden als notoir onveilig. Eenvijfde van de dodelijke ongevallen in het verkeer valt op provinciale wegen, terwijl die maar 6 procent uitmaken van het wegennetwerk. Uit onderzoek van de ANWB blijkt dat langs 80 procent van de provinciale wegen ‘gevaarlijke obstakels’ staan. In de helft van de gevallen zijn dat bomen.

Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur trok vorig jaar 50 miljoen euro uit om deze ‘dodenwegen’ veiliger te maken. Het geld was onder meer bedoeld voor het verwijderen van obstakels langs de weg, zoals ­bomen. Die aankondiging leidde tot tumult omdat hierin een aanzet werd gezien tot grootschalige bomenkap langs N-wegen (niet-autosnelwegen).

Een landelijke petitie ertegen werd door 46 duizend mensen ondertekend. In vervolg hierop nam de Tweede Kamer in september vorig jaar een motie aan waarin erop wordt aangedrongen dat bomen slechts in het uiterste geval worden gekapt. Eerst moeten alternatieven worden gezocht om de veiligheid te bevorderen.

Oude bomenwegen zijn erfenissen uit het verleden, zegt ANWB-woordvoerder Ad Vonk. Stammend uit een tijd dat het verkeer er nog heel anders uitzag. Toen de oudste bomen werden geplant langs wat nu de N319 is, bestond de auto nog nauwelijks. ‘Nu zouden we dat nooit meer zo doen.’

‘Een boom langs de weg is absoluut een risico’, beaamt Vonk. Toch is de ANWB niet voor rigoureus kappen van bomen. ‘Veel provinciewegen ontlenen daaraan juist hun charme.’ De verkeersveiligheid kan ook worden bevorderd door het plaatsen van vangrails of ribbels in de weg om automobilisten te waarschuwen als ze van de rijbaan afwijken.

Sterke emoties
Die alternatieven zijn voor de N319 onderzocht, benadrukt provinciewoordvoerder Petra Borsboom. ‘Mensen hebben sterke emoties bij bomen. Dat snappen wij heel goed.’ Waar dat mogelijk is, worden vangrails aangelegd, zegt ze. ‘Daarmee hebben we een aantal bomen kunnen sparen. Maar op sommige plaatsen staan de bomen gewoon te dicht op de weg om een vangrail te plaatsen.’

De provincie wil liefst zo snel mogelijk beginnen met kappen. De aanvraag voor een kapvergunning is ingediend bij de gemeente Berkelland, op wier grondgebied de bomen staan. Die ­beraadt zich daar nu over.

De provincie heeft nog een argument. De bomen langs de N319 vormen allang geen ononderbroken geheel meer. Overal zijn gaten gevallen in de bomenrij, soms opgevuld met jonge aanplant. Dat geeft een ‘rommelig’ aanzicht, stelt een provinciaal rapport.

Met het kappen van losstaande oude bomen en het terugplanten van nieuwe wordt de oude laanstructuur in ere hersteld, zegt Borsboom. ‘Daarmee willen we de cultuurhistorische waarde van de weg juist versterken.’ De provincie is van plan 480 nieuwe bomen te planten, meer dan er gekapt worden. ‘Dit is absoluut geen kaalslag.’

Dat is de op-en-top Nederlandse aanpak, zegt landschapsarchitect Harro de Jong: alles keurig in het gelid en wat afwijkt moet weg. ‘Terwijl juist de afwisseling zo fraai is. Bomen kappen om uniformiteit terug te brengen is een kulargument. Het is ook mooi om oude bomen te hebben en daar nieuwe tussen planten.’

Kostenoverweging
De Jong merkt dat verkeersveiligheid vaak als argument wordt gebruikt om oude bomen te kappen. ‘Maar volgens mij is het ook een kostenoverweging. Het onderhoud van bomen kost geld.’

Het is een typisch staaltje ‘Arnhemse betutteling’, smaalt actievoerster Sips terwijl ze haar auto door het Achterhoekse coulissenlandschap stuurt, waar de velden en bomen groen zijn gekleurd door de lente en de beek Slinge langs de weg stroomt. ‘Dit rommelig? Hoezo? Wij vinden het mooi. Als iedereen zich houdt aan de maximumsnelheid, niet met drank op achter het stuur kruipt en geen gekke dingen doet, kan je hier niks gebeuren.’

Reactie Flitsservice: Deze bomen zijn ooit geplant toen men nog met paard en wagen reed en er lang niet zoveel verkeer was als nu met snelheden die een stuk hoger liggen dan toen. Bomen zorgen voor genoeg doden elk jaar. Een boom is letselverhogend bij een ongeluk. De standaard argumenten die dankzij jarenlange indoctrinatie vanuit de politie, Openbaar Ministerie en kritiekloze media komen ook weer aan bod: Als je niet te hard rijdt...als je niet met drank op rijdt, als je geen gekke dingen doet..als, als,als...

Als je te hard rijdt, en dan bedoelen we dat je wat vlotter gaat en niet tegen de 180km/u over zo'n weg jakkert, rij je niet spontaan de weg af tegen een boom. Absolute flauwekul dat dit voor de normale wat vlotere automobilist een oorzaak is.

Mensen hebben tegenwoordig heel snel hun conclusie klaar. Ze zien een auto tegen een boom en denken meteen of te hard, of bezopen of aan het appen. Dat is nou eenmaal niet zo bij veel ongelukken. De factor slaap en vermoeidheid is vooral in de nacht een grote killer, zoals we de laatste paar weken gemerkt hebben met vele doden bij ongelukken tegen pilaren van portalen. Zoals ook in dit interview besproken wordt(kijk dat interview). Niet te hard, geen drank. Wel vermoeidheid, je ogen vallen dicht en dat was het dan. Zo'n ongeval zou niet dodelijk mogen aflopen. Er moeten of vangrails voor obstakels of graaf desnoods een greppel en plant daarachter je bomen.

"