Het is oorlog langs de weg. Het weerloze doelwit heet flitspaal. In West-Brabant en Zeeuws-Vlaanderen eist de guerrilla jaarlijks tientallen slachtoffers. En de aantallen stijgen. Letterlijk te vuur en te zwaard worden de bekeurmachines bestreden: ze vallen ten prooi aan brandende autobanden, verfspuitbus, pur-schuim, slijptol en ijzerzaag.









De fanatiekste bestrijders van HET GROTE ONRECHT grijpen naar zware wapens en schuwen zelfs terroristische methodes niet: ze rijden palen omver, doorzeven ze met kogels of blazen ze op.



Zo elimineerden onbekenden tot tweemaal toe (1998 en 2001) met springstof de radarkast aan de Nieuwe Bredasebaan in Terheijden. De daders van de laatste aanslag gebruikten volgens de politie een militaire oefengranaat! Verbouwereerde medewerkers van Provinciale Waterstaat konden 's morgens alleen nog wat minuscule overblijfselen uit de grasberm peuteren: opgeruimd staat netjes.




Sympathie



De gewelddadige acties kunnen rekenen op sympathie van een meerderheid in automobiel Nederland: de camera is dood, lang leve de snelrijder. Een verzekeringsbedrijf buit de onderbuikgevoelens fijntjes uit: in een populair STER-spotje steken automobilisten de duim op voor Monique van de Ven omdat ze een radarpaal heeft platgereden. Op feesten en partijen behoort mopperen op het vermaledijde bekeuringbeleid in het algemeen en de 'stiekeme' fotokast in het bijzonder tot de gewildste tijdverdrijven. De algemene teneur is dat flitspalen hun doel (veilig verkeer) voorbijstreven: echte snelheidsmaniakken met radardetectoren weten ze te staan, remmen tijdig en scheuren onbekeurd door. Argeloze, nette burgers die een kilometertje te hard rijden, krijgen daarentegen geheid een dure prent in de bus. En dat terwijl justitie bolletjesslikkers bij wijze van spreken met open armen ontvangt! Oneerlijker kan toch niet? De politie heet daarom flits-inquisitie die graaipalen gebruikt om burgers leeg te kloppen.



Internet



De weerzin tegen de flitskast als symbool voor de elektronische snelheidscontrole is gebundeld op het internet. Druk bezochte sites als http://www.tuftufclub.com https://www.flitsservice.nl http://www.flitspaal.nu en http://www.flitspalen.com bevatten actuele overzichten van alle locaties van flitspalen in Nederland en/of(mobiele) radarposten. Ook geven ze technische informatie over de soorten meetapparatuur van de politie, alle mogelijke merken (radar)verklikkers en handige tips om bekeuringen te ontlopen: rij uiterst links; daar wordt de overtreder later geflitst dan rechts, wat de tijd om af te remmen verlengt.



De professioneel opgezette sites geven ruim baan aan hate-mail en tonen foto's van vernielde palen des aanstoots. Op het internetadres van de Tuf-tufclub (TTC), uitgegroeid tot hét monument van verzet tegen elektronische snelheidscontroles, wordt elke omgelegde paal bejubeld als een overwinning. De rebellenclub ontkent in interviews dat ze aanzet tot vernielingen.
Initiatiefnemer Frank Jacobs: "Stimuleert Peter R. de Vries dan ook dat mensen hun schoonmoeder vermoorden?" De foto-onderschriften in het TTC-rubriekje 'Creatief met flitspalen' spreken in de ogen van wetsdienaren evenwel boekdelen: "Mooi werk van een onbekende chauffeur", bij een omgeramde paal. En: "De moordenaar van deze paal wist feilloos de zwakke plek van de paal te treffen: de rechthoek waarachter de radarbalk zit..."
De Zeeuws-Vlaamse Flitspaal-Site (people.zeelandnet.nl/mmeertens/) is meer ingetogen. Met haar overzicht van alle flitslocaties in dit deel van Zeeland en afbeeldingen van vernielde kasten maakt ze echter evenmin een geheim van haar antipathie. Zeeland en Noord-Brabant, waar de afgelopen jaren veel flitskasten zijn neergezet in het kader van verkeersveiligheidsprogramma's, staan inmiddels te boek als de meest paal-onvriendelijke provincies.



Van de veertig flitsmachines in Zeeland is gemiddeld tien procent buiten werking door molest. Dat kostte de overheid, en dus de belastingbetaler, in twee jaar 400.000 euro, want er is geen verzekeringsmaatschappij die nog een betaalbare polis voor flitskasten aanbiedt.



De provincie Noord-Brabant is eigenaar van 111 palen. de fotocamera's en radarapparatuur zijn eigendom van het Openbaar Ministerie. Jaarlijks worden er enkele tientallen gesaboteerd, stelt woordvoerster V. Viguurs, en gaan er 'vijf tot zeven' totaal in de vernieling. "En dat aantal neemt toe."



Minder doden



Coördinator verkeershandhaving H. van Opdorp van de politie Zeeland laat zich niet ontmoedigen door het vandalisme: "Want die palen werken. Sinds 1998 is het aantal verkeersdoden in onze provincie mede door de controles gedaald van 45 naar 35. Ook de gemiddelde snelheid is gezakt. Wetenschappelijk staat vast dat een daling van de snelheid met vijf procent vijftien procent minder ongelukken betekent."



Mr. K. Spee, hoofd van het landelijk Bureau Verkeershandhaving van het Openbaar Ministerie, geeft hoog op van de flitspaal: "Waar wij stevig controleren, daalt het aantal ongevallen. Het resultaat is zo duidelijk dat bergingsbedrijven beginnen te klagen."



Scheurtjes



Ondanks deze successen begint het flitspaal-front scheurtjes te vertonen. Het maatschappelijk draagvlak lijkt af te kalven. Weliswaar steunt tachtig procent van de bevolking snelheidcontroles, maar de inwoners van Zeeland bijvoorbeeld vinden dat er geen nieuwe flitspalen meer mogen bijkomen. Dat blijk uit een recente enquête van het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid in de provincie.
De Amsterdamse hoofdcommissaris J. Kuiper heeft bij herhaling gezegd dat 'de flitspaal de weerzin tegen het bevoegd gezag in de hand werkt en niet geschikt is om kleine verkeersovertredingen te bestraffen'. Doeltreffender is het naar zijn mening, en die van de Zeeuwse ondervraagden, overtreders ter plekke te bekeuren en niet achteraf per acceptgiro.



Kuiper kreeg eind vorig jaar steun uit politiek Den Haag, toen bleek dat van de 6,4 miljoen snelheidbekeuringen die in 2001 in Nederland zijn uitgedeeld, tachtig procent voor rekening kwam van automobilisten die hooguit tien kilometer per uur te hard reden. De meesten werden door flitspalen geregistreerd. 'Onzinbekeuringen, waar we vanaf moeten' kritiseren VVD en CDA.
Heeft de flitspaal zijn langste tijd gehad? Geen denken aan, garandeert het Openbaar Ministerie. Officier Spee prijst het wakende oog als wegbeveiliger en ontzenuwt de mythe dat verkeersboetes (totaal 337 miljoen euro vorig jaar) de staatskas spekken: "De opbrengsten dekken net de kosten: de hele keten wordt ervan betaald; van agent op straat tot procederen bij de Hoge Raad." Ofschoon ook praktijkman Van Opdorp enthousiast blijft, stelt hij dat de massale vernielingen in Zeeland tot heroverweging nopen. "We denken eraan flitspalen te verplaatsen van het lege platteland, waar ze heel kwetsbaar zijn, naar meer bewoonde gebieden met sociale controle."



De provincie Noord-Brabant gaat een stap verder. Ze gelooft niet in doeltreffende bescherming van haar dure kasten, bijvoorbeeld met anti-graffitifolie, voel-sensoren of zelfs mobiele beveiligingscamera's. Vervelend voor de provincie is vooral dat ze niet rechtstreeks deelt in de opbrengst van de boetes - die gaat naar het Rijk - maar wel mede opdraait voor de schade (tot 40.000 euro per paal).



De provincie stelt de toekomst van de flitskast nu intern ter discussie. Woordvoerster Viguurs: "De toenemende sabotage drukt ons met de neus op de feiten. Schiet de flitspaal zijn doel voorbij? Want wie veroorzaken de ongelukken? Niet de mensen die een paar kilometer per uur te snel rijden. Misschien kunnen we het geld beter besteden aan wegaanpassingen, zoals rotondes. Die blijken heel effectief om de verkeersveiligheid te verhogen." Dat laatste beaamt verkeersdeskundige Van Opdorp: "Er is geen flitspaal die opkan tegen een rotonde."



Intussen blijft de politie gruwen van het vandalisme en internetsites die flitspaalhaat aanwakkeren. Woordvoerder R. van Kuik van het politiedistrict Breda noemt het verzet 'hypocriet': "Als er in een wijk te hard wordt gereden, schreeuwen bewoners moord en brand: waar blijft de politie!? Totdat ze zelf ergens een bekeuring krijgen, want kom niet aan de eigen portemonnee."
Van Kuik benadrukt dat flitspalen niet zomaar ergens staan: "We zetten ze alleen op blackspots, op wegen waar in het verleden veel ongelukken zijn gebeurd."



De ervaren politieman heeft in zijn carrière vaak de loodzware taak gehad om families van overleden verkeersslachtoffers in te lichten. "Ik wil zo'n vandaal die flitspalen besmeurt nog zien als ik aan zijn deur kom en moet vertellen dat zijn dochtertje van een kruising is geveegd door een auto die net iets te hard reed."