Soms is het gewoon nodig. De auto voor je rijdt 110 kilomter per uur waar hij 120 mag. Te langzaam. Tijd om er eens flink dicht op te rijden zodat de bestuurder je boodschap begrijpt. In de toekomst grijpt niet alleen de politie in, maar ook je eigen auto.



Iedereen die van een beetje opschieten houdt heeft zich er wel aan schuldig gemaakt, het bumperkleven. Mercedes Benz heeft in een nieuwe serie vrachtwagens wat gevonden tegen het al te knus volgen van de voorligger. Wie te dicht op de huid van de voorganger zit ziet een waarschuwingslampje knipperen en hoort een piepertje piepen. Sensoren in de bumper houden de afstand in de gaten.



Promovendi ir. David Abbink van mens-machinesystemen en ir. Mark Mulder van luchtvaart- en ruimtevaarttechniek willen geen piepers. Zij proberen via het gaspedaal de automobilist tot fatsoenlijker weggedrag te bewegen. In opdracht van een Japanse autofabrikant voeren zij proeven uit op een simulator waar het pedaal tegendruk geeft zodra de afstand met een virtuele auto te klein wordt.



,,Via gevoel denken wij meer succes te hebben dan via gehoor of zicht'', zegt Abbink. ,,Mensen moeten zodra ze de tegendruk voelen een vertaalslag overslaan. Dus niet eerst denken 'wat duwt daar zo vervelend', maar meteen handelen. De druk moeten ze automatisch associëren met minder gas geven.''



De gemiddelde automobilist tolereert geen bemoeienis achter het stuur. Toch moeten het liefst ook hardnekkige coureurs het pedaal accepteren. Het gaat hier om onderzoek waarvan de toepassing zoveel mogelijk verkocht moet worden. Daarom doen beide promovendi proeven hoe hun gaspedaalkrachten zo prettig mogelijk kunnen aanvoelen.



Autoracespelletjes

In de simulatiekamer van Luchtvaarttechniek hebben Abbink en Mulder naast de Starfighter-stoel de cockpit van een Japanse auto nagebouwd. Hierin testen zij het prototype van het gaspedaal op een virtueel wegdek, met een geel volgautootje op een scherm.



Het gele autootje rijdt met wisselende snelheid, net als op een drukke verkeersweg. De proefpersoon moet hier, mede door de druk via het gaspedaal, op reageren. De tegendruk neemt toe als de 'bumper' van de simulator te dicht op het gele autootje kleeft.



,,Er zitten alleen nog flauwe bochten in het circuit'', waarschuwt Mulder de proefpersoon voor mogelijke saaiheid. Na een tijdje rijden heeft de bestuurder van de simulator zijn voorligger al snel ingehaald. Een voorliefde voor autoracespelletjes lijkt moeilijk te onderdrukken met een lichte tegenkracht op het gaspedaal. Bij de volgende ronde programmeert Mulder daarom een grotere tegenkracht die minder makkelijk te negeren valt. Inderdaad duwt het gaspedaal nu stevig tegen de voet.



Niet alle automobilisten reageren even volgzaam op aanwijzingen van hun gaspedaal. Daarom probeert Abbink uit te vinden welke krachten effect hebben op het gedrag zonder dat ze weerstand oproepen. ,,Je moet een model ontwikkelen dat voorspelt hoe een mens reageert op de krachten die je via het gaspedaal toevoert'', zegt hij. ,,Eerst meet je welke krachten een proefpersoon nog als prettig ervaart, waarbij hij ontspannen blijft. Aan de hand daarvan baken je een testgebied af voor de simulator.''



Met elektrodes aan de kuitspieren meet Abbink bij mens- machinesystemen daarom hoe hard een proefpersoon zijn spieren aanspant bij tegendruk van het pedaal. ,,Het is al duidelijk dat je niet met te grote krachten mag werken en je mag ze niet te snel toevoeren.''



Van hun opdrachtgever mogen de promovendi niet meer over hun onderzoek vertellen. ,,Hij wil niet dat uitlekt hoe het pedaal precies werkt. Het bedrijf steekt er immers geld in. Dat is wel jammer, we zijn er zo enthousiast over dat we alles wel willen vertellen.''