Minister Eurlings (Verkeer) over vervroegd invoeren van de kilometerprijs.
Het kabinet wil al in 2011 de kilometerprijs invoeren, misschien eerst voor vrachtwagens. „We moeten een stap maken”, zegt minister Eurlings.

Minister Camiel Eurlings (Verkeer en Waterstaat, CDA) wil ernst maken met het betalen per kilometer op de snelwegen. De introductie is voorzien in 2011 en niet in 2012, zoals de bedoeling was.

In de eerste fase kan een kilometerprijs gelden voor een beperkte groep van maximaal 200.000 voertuigen, bijvoorbeeld vrachtwagens, zo suggereert het ministerie in eerdere brieven aan informateur Herman Wijffels. De investeringskosten zijn 3 miljard euro, de jaarlijkse operationele kosten 1 miljard euro. De Tweede Kamer heeft bepaald dat de exploitatiekosten maximaal vijf procent mogen bedragen van de opbrengsten, ofwel ongeveer 350 miljoen euro. „Op dit moment is dat niveau nog niet bereikt”, aldus een brief.

Uw eigen ambtenaren vinden 2012 al erg vroeg. Uw voorganger Karla Peijs en de ANWB waarschuwen dat een snelle invoering wel eens ten koste kan gaan van het draagvlak. Is 2011 haalbaar?

Eurlings: „Gezien de grote bereikbaarheidsproblemen heeft het kabinet uitgesproken dat er in deze regeerperiode daadwerkelijk iets op de mat ligt. We zullen echt een stap moeten maken op het vlak van prijsbeleid. Dit betekent dat ik nu wil verkennen wat mogelijk is en tegen welke risico’s op het vlak van draagvlak, financiën en techniek. Grote projecten als HSL en Betuweroute hebben ons immers geleerd dat we zeer scherp moeten zijn op de kosten en risico’s. Terwijl de geschiedenis van prijsbeleid mij juist scherp doordrongen heeft van de noodzaak van draagvlak.”

Welke bijdrage kan volgens u de kilometerprijs leveren aan het verminderen van de files?

„Ik wil eerst even helder stellen dat het niet alleen gaat om het effect op de file. Het is eerlijker dat mensen betalen voor het gebruik van de auto en niet voor het bezit ervan. Dat is bovendien duurzamer. Betalen naar gebruik beloont de consument en weggebruiker voor duurzaam gedrag: in de vorm van een schone auto, rijden op een ander tijdstip of het kiezen van een alternatief als de fiets. Wat we daarbij wel moeten onthouden, is dat pas het hele pakket aan bouwen, benutten en beprijzen ervoor kan zorgen dat de filezwaarte ondanks een verdere ontwikkeling van onze economie op het niveau van 1992 uitkomt en concreet een daling inhoudt ten opzichte van nu. Prijsbeleid geeft daaraan een eigen bijdrage, maar dat wordt weer tenietgedaan als de rest van het pakket niet wordt uitgevoerd.”

Gaat iedereen straks in heel Nederland betalen voor het rijden op de snelweg? Wie gaan er eigenlijk op achteruit? Is het niet sneu dat automobilisten uit de Randstad meer moeten betalen dan die uit Groningen?

„Het is nog veel te voorbarig om nu al iets over de tarieven te zeggen. Op dit moment staan de hoofdlijnen voor honderd procent vast en we zijn nu op het punt beland dat we werken aan een verdere invulling. Hoofdlijn is dat de kilometerprijs er mogelijk gefaseerd in heel Nederland komt, omdat we ook werken aan de omzetting van de landelijke belastingen naar het betalen voor gebruik.”

Mét de invoering van de kilometerprijs wilt u ook de belasting op de aanschaf van nieuwe auto’s afschaffen, de BPM. Maar als dat in één keer gebeurt, schijnt de halve automarkt in te storten. Toch?

„De overgang van de huidige situatie gaat niet zonder slag of stoot en als je niet uitkijkt levert juist de BPM een paar rare schokeffecten op. Daarnaast is het financieel-technisch lastig, doordat bij de BPM sprake is van een betaling in één keer, die omgezet wordt in een betaling per kilometer, verspreid over een fiks aantal jaren. Dus van vooraf betalen naar gespreid betalen. Voor degene die betaalt, is dat vaak wel prettig, maar we weten allemaal dat dit een vertraging oplevert in inkomsten bij degene die het geld ontvangt. Dit is dus typisch iets dat ik in overleg met mijn collega van Financiën moet bekijken.”

Betalen per kilometer mag alleen worden ingevoerd, zo heeft de Tweede Kamer bepaald, als de kosten van het systeem niet te hoog zijn. Is het systeem betaalbaar?

„Het beeld is heel helder: de kosten vertonen een dalende lijn, maar zijn nog te hoog. Daarnaast gaf mijn voorgangster Karla Peijs aan dat het goed is om een aantal eisen concreter uit te werken en voorbereidingen te treffen voor een zorgvuldige aanbestedingsprocedure.”