Bijna geen automobilist houdt zich aan de maximumsnelheid in 30-kilometergebieden. Maar liefst 85 procent negeert de limiet. Van de tien bestuurders rijden er zelfs bijna zeven 10 kilometer of meer te snel.



Dat blijkt uit onderzoek van 3VO. De verkeersveiligheidsorganisatie concludeert dat 30-kilometerzones op deze manier weinig zin hebben. ,,Je suggereert dat je kinderen in zo'n gebied zorgeloos kunnen spelen. Maar dat maken we zo niet waar'', zegt Heleen Rijnkels van de organisatie.



3VO controleerde op 36 plekken in heel het land met laserpistolen ruim 17.500 voertuigen. Behalve op de grote groep overtreders, stuitte 3VO ook op honderden mensen die zeker 20 kilometer te hard reden. Bijna 250 mensen hielden zelfs een snelheid van 61 of meer aan.



Dat zo weinig mensen zich iets van de limiet aantrekken, komt volgens 3VO omdat toezicht ontbreekt en doordat de 30-kilometerzones slecht zijn ingericht. Het college van procureurs-generaal liet in februari 1999 weten dat de politie in 30-kilometergebieden niet op snelheid hoeft te controleren. Volgens de justitietop is dat niet nodig omdat mensen er door drempels, plateaus en wegversmallingen niet te hard kúnnen rijden.



Bijna tegelijkertijd besloot het ministerie van Verkeer en Waterstaat echter dat dit soort snelheidsremmers niet per se nodig is voor de instelling van een 30-kilometergebied. Een bord en een drempel bij de in- en uitgang van het gebied zijn voldoende.



,,Het probleem is dat 30 kilometer in de perceptie van veel mensen heel langzaam is. Uit onderzoeken blijkt dat goede inrichting de beste manier is om die indruk weg te nemen. Dan blijft nog zo'n 20 procent hardrijders over. Dat zijn de mensen die moedwillig te hard rijden. Daarvoor is handhaving nodig. Wij vinden dat de aanwezigheid van drempels, plateaus en wegversmallingen voor de politie nooit een reden kan zijn om niet te controleren.''



Tussen 1998 en 2002 is het aantal dodelijke verkeersslachtoffers in 30-kilometerzones bijna verdubbeld. De hoeveelheid zwaar gewonden nam toe met 40 procent. Die stijging is minder dramatisch dan zij lijkt omdat het aantal zones in dezelfde periode vervijfvoudigde. Het relatieve aantal doden per duizend kilometer weg nam af van 1,7 in 1998 naar 1,5 in 2002.



,,Dat is voor zo'n grote operatie een tamelijk mager resultaat'', vindt Rijnkels. ,,Het is volstrekt onacceptabel dat er in zulke gebieden, waar je veilig de deur uit zou moeten kunnen, überhaupt doden vallen.''



'30 km is ook wel irritant langzaam'



,,Hoe eerder we op het strand zijn, hoe beter.'' Dat is instelling van de badgasten die met minstens 50 kilometer per uur over de Haarlemmerstraat richting Zandvoortse boulevard scheuren. ,,Ik weet dat dit een 30-kilometerzone is, maar ik vind het gewoon niet nodig om hier zo langzaam te rijden.''



Peter Henssing uit Amsterdam is één van de velen die zelf wel uitmaken wat veilig is. Volgens hem roepen de snelheidsborden juist agressie op, zeker wanneer ze worden gevolgd door een rechte, lege straat. ,,Ik heb het wel eens geprobeerd, maar 30 kilometer is zó irritant langzaam als je alle ruimte hebt.'' Met gierende banden scheurt hij weer weg.



Een uurtje posten (zonder apparatuur) halverwege de straat bevestigt de uitkomst van het onderzoek van 3VO: het overgrote deel van de automobilisten rijdt zichtbaar harder dan 30. Zelfs op zondag, wanneer mensen doorgaans weinig redenen hebben om al te veel haast te hebben.



De jongetjes die op de stoep een balletje trappen, weten het ook. Wanneer hier de bal tussen de auto's de straat oprolt, moet je er nooit blind achteraan. ,,Ze rijden hier vaak zo hard dat ze echt niet meer op tijd kunnen stoppen. Maar als je er rekening mee houdt, is het hier zeker niet gevaarlijk.''



Daar denkt moeder Zasja anders over. Zij was maar wat blij toen de gemeente Zandvoort een flink aantal straten tot 30-kilometergebied promoveerde. Haar kinderen zijn nog jong en doen soms onvoorzichtige dingen. ,,Kinderen gaan soms zó op in hun spel. Als je dan zomaar de straat opholt, kan ook 50 kilometer per uur al dodelijk hard zijn. Ik moet er niet aan denken.''



Volgens het 3VO-onderzoek wordt de te hoge snelheid deels veroorzaakt door een verkeerde inrichting van het 30-kilometergebied. In het geval van de Haarlemmerstraat lijkt daarvan ook sprake. Aan het begin een bord en verder niets. Witte straatstenen moeten verkeersdrempels suggereren, maar zijn het duidelijk niet.



Arend Kosterman uit Haarlem kent de weg goed genoeg om de snelheidslimiet te overtreden, zegt hij. ,,Kleine, smalle straatjes met veel bochten, ja, dáár rij ik langzaam. Maar hier heb je alle overzicht die je maar wenst. Ik word gewoon kwaad op de overheid die me zo betuttelt!''



Volgens enkele bewoners van de straat missen de borden hun uitwerking echter niet helemaal. Meneer Vos, met zijn golden retriever op weg naar het strand, heeft het gevoel dat de meeste mensen desalniettemin te hard rijden, maar niet meer 'zo schandalig hard' als vroeger het geval was. ,,Als je nu kijkt rijden de meeste mensen tussen de 40 en de 50. Voordat de borden er stonden, kwamen ze hier vaak met wel 60 langs. Dát was echt link.''



De Duitse familie Verhagen uit de omgeving van Münster rijdt - in een ouderwets dikke BMW - stapvoets door de straat. Hen aanhouden om te vragen naar hun snelheid, is een peulenschil. Jens Verhagen heeft zichzelf nu eenmaal aangewend om zich aan de snelheidslimiet te houden, zegt hij. ,,Ik kreeg te veel bekeuringen. Wat? Controleert de politie hier niet? Dan maak je het snelheidsduivels wel heel erg gemakkelijk.