De politie slaat automatisch gescande kentekens op usb-sticks op om op het bureau in te lezen. Het systeem is een gevaar voor privacy, genereert veel hits en werk, maar de mogelijkheden zijn legio.

Dat blijkt uit een “herziene evaluatie” voor het Nederlands Politie Instituut van het ANPR-systeem (Automatic Numberplate Recognition). Een camera scant kentekenplaten, waarna een computer in een bestand zoekt of er een melding is. Dat kan een openstaande boete, opsporingsbevel, achterstallige APK-keuring of andere zaken betreffen en dan spreekt de politie van een ’hit’. De scans worden altijd bewaard, waardoor ze ook later bij opsporing te gebruiken zijn. Maar in de misdaadbestrijding lijkt de meerwaarde uiterst beperkt. Webwereld kreeg de documenten in handen met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur.

Om het systeem te voeden wordt informatie met een USB-stick op een pc geladen. Soms wordt daar ook een cd of dvd voor gebruikt. Ook na een controle wordt de informatie op een stick weggeschreven. “De verzamelde kentekens van alle voorbij gekomen voertuigen (captures) worden uit ANPR gelezen en voor het transport tijdelijk opgeslagen op een USB-stick om in het bureau op een computer uitgelezen te worden.”

De betrokkenen beseffen dat dit geen veilige manier van werken is: “Dit wordt door de betrokkenen niet als professioneel en zeker niet als veilig beschouwd. De behoefte bestaat aan een manier waarop de actuele kentekenverzameling rechtsstreeks in de apparatuur kan worden geladen.”

Wat de onderzoekers betreft moet dit ook anders: “Dit is echter een bewerkelijke methode en zeker niet zonder risico als het gaat om verlies en diefstal. Het verdient daarom aanbeveling om in plaats van USB-sticks de mogelijkheden van draadloze communicatie zoals WiFi te onderzoeken.”

Overheden hebben een lange geschiedenis met het kwijtraken van USB-sticks met privacygevoelige of geheime informatie.

Ook tijdens de controles loopt niet alles vlekkeloos. Het systeem geeft zoveel hits dat soms overtreders maar met rust worden gelaten. “Uit de pilot is naar voren gekomen dat vanwege de vele hits die ANPR genereert, bij een verkeerscontrole zoals hierboven beschreven, de inzet van vijftig à zestig opsporingsambtenaren niet ongewoon is”, lezen we dan ook in de rapportage. “Ondanks dit grote aantal medewerkers gebeurt het echter regelmatig dat hits ongemoeid worden gelaten.”

In totaal kan het systeem van de politie Rotterdam-Rijnmond 390 kentekens per uur aan (6,5 per minuut), waarbij gemiddeld 1,7 procent een hit gaf. Bij het landelijke systeem van de KLPD ligt dit hoger, omdat deze deze database beter is gevuld. In de proef gebeurde het ook regelmatig dat meldingen verouderd waren en mensen ten onrechte werden gestopt.

Zoals gezegd worden alle gescande kentekens bewaard. Dat stuitte eerder al op kritiek van het College Bescherming Persoonsgegevens, die langdurige opslag verbood. Daarop beloofde minister Hirsch-Ballin de wet aan te passen.

Uit een overzicht van strafzaken waarbij het ANPR nuttig is, komt er slechts één voorbeeld voor waarbij het systeem echt een doorslaggevende rol heeft gehad. Zeven andere voorbeelden lijken het werk van de politie vooral makkelijker te maken. Daarbij geeft de politie aan een lange opslag te wensen. Onduidelijk blijft of na een korte periode alleen bij grote misdrijven een deel van de informatie bewaard moet worden of dat echt alle informatie langdurige opslag nodig maakt.

Vorige week werd overigens bekend dat de politie plannen heeft om de geautomatiseerde kentekenregistratie landelijk uit te rollen.

Eerder werd al duidelijk dat de politie ook mogelijkheden ziet om het systeem in te zetten voor trajectcontroles. Door de gegevens van meerdere scanpunten met elkaar te verbinden is het mogelijk om verkeersovertredingen aan te pakken.

Vooral in de toekomst verwachten de opstellers van de evaluatie veel van nieuwe technieken om auto’s te identificeren. “In plaats van visueel de identificatie van een voertuig te bepalen, gebeurt dat dan zeer waarschijnlijk elektronisch. Hierbij valt te denken aan IP-adressen, RFID-chips of andere technieken welke elektronisch worden uitgelezen middels lussen in de weg of met behulp van ’digitale poorten’ boven de weg. Ongeacht welke techniek in de toekomst gebruikt zal gaan worden, staat nu al vast dat dit grote gevolgen zal hebben voor de werkwijze van de Nederlandse politie.”

Auteur: Brenno de Winter