Een uitspraak in de beroemde film JFK is mij altijd bij gebleven, gespeeld door acteur Donald Sutherland: Follow the money. Ook de politieke spelletjes in de wereld van verkeer zijn uiteindelijk bepalend voor de onbegrijpelijke kanten van het verkeersbeleid.



In de grote brij aan belangen die spelen, projecten die gaande zijn, wil en onwil binnen politiek, bedrijfsleven en particulieren vinden we nog nauwelijks concrete richting. Op hoog niveau vinden we dus individuele belangen, organisatiebelangen, stokpaardjes enzovoorts terug.



De bouwfraude van dit jaar gaf al een indicatie. In Zuid Holland is heel veel mogelijk. Zonder de verkeersorganisaties van fraude of andere onoirbare praktijken te betichten, zijn er wel een aantal zaken waarbij men zich kan afvragen of de organisaties nog wel op het goede spoor zitten.



Achter de schermen werkt er een ambtenaar van het ministerie van V&W bijvoorbeeld heel erg hard om de file problematiek op te lossen. De beste man weet van het onderwerp zoveel kennis te vergaren dat hij een sleutelrol speelt in de landelijke strijd tegen files. Onze file-held besluit op een goede dag om het ministerie te verlaten en een eigen bedrijf op te zetten, dat adviseerd in file-bestrijdingsproblematiek. Daarbij is het ministerie van V&W bovendien de eerste klant die aangetrokken wordt. Of deze file-adviseur voor zijn stap heeft gekozen uit ambitie, hebzucht of frustratie over het logge en bureaucratische ministerie is mij overigens onbekend. Wellicht heeft de stelling "Verkeer is een goudmijn" mijn vermoedens gekleurd.



De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) heeft in Nederland geen concurrenten en daarmee dus ook geen competitie. SWOV kent wel een competitie element met de Transport Research Laboratory gevestigd in Berkshire, UK, en VTI (Swedisch National Road and Transport Research Institute) gevestigd in Linköping, Zweden. Competitie is een groot woord, want de organisaties werken vaak samen in uiteenlopende projecten.



Het SWOV heeft bijvoorbeeld projectleiding over het SUNflower project waarbij TRL en VTI ook betrokken zijn. Het SWOV publiceert berichtgeving over dit project op haar web-site, terwijl TRL en VTI hier geen woord over reppen. Het VTI bericht wel over een ander pan-Europees project, waarover zij de projectleiding hebben en waarbij TNO betrokken is.



Het competitie element tussen de organisaties onderling manifesteert zich merendeels in prestige. Daar is op zich niets mis mee, zolang het niet te ver doordraait.



Op 5 Oktober 2000 kwamen het SWOV en het Openbaar Ministerie gezamelijk met het persbericht dat het SWOV en BVOM (Spee's afdeling) nauwer gaan samenwerken in een project met verhoogde handhavingsintensiteit. Dat betekent plat gezegd, meer flitsen en kijken of het helpt. Het gaat om een project waarbij men wetenschappelijk onderzoek pleegt naar de lange-termijn effecten van hoge handhavingsintensiteit. Als het helpt is daar natuurlijk niets mis mee, want dan is het menselijk element "norminflatie" ofwel "gewenning" daar ook in verwerkt en dat schept een duidelijk beeld van de effecten.



Sommige zaken blijven toch bijzonder onbegrijpelijk, wellicht geeft de politieke invalshoek meer duidelijkheid.



Specifiek over snelheden is de vuistregel "1km harder geeft 3% meer ongevalskans" onstaan uit meerdere rapporten die dezelfde conclusie trokken inzake snelheid en onveiligheid. De twee belangrijkste rapporten (Finch 1994, Taylor 2000) zijn beide afkomstig van het TRL. Overigens is de hiervoor genoemde interpretatie van de vuistregel onjuist want die hoort eigenlijk te zijn:



"Wanneer de gemiddelde snelheid van het totale verkeer met 1km/u stijgt, dan stijgt het aantal ernstig ongevallen met 3%"



Daarbij vermelden beide rapporten zeer duidelijk dat de vuistregel voornamelijk geldt binnen de bebouwde kom. Eigenlijk geldt de vuistregel ook voor plattelandswegen (80km/u) behalve als de weg goed ontworpen, gebouwd en onderhouden is. Verreweg de meeste ernstig ongevallen gebeuren in Nederland binnen de bebouwde kom en op 80km/u wegen, gezamelijk goed voor 90%.



De algemene wetenschappelijke conclusie is dat snelwegen verreweg het veiligst zijn. Zo spreken verkeerstechnici voornamelijk over bochten en kruisingen (in/uitvoegstroken) wanneer men over de snelweg spreekt. De verkeerspsychologen spreken over "beoogd weggebruik" en "feitelijk weggebruik". Daarbij pleitten de verkeerspsychologen dat het bouwen van een goede weg belangrijker voor verkeersveiligheid is, dan aan de automobilist uit te leggen waarom een stuk wegdek onveilig is.



Flitsen voor de veiligheid op de snelweg is blijkbaar niet meer uit te leggen in termen van verkeersveiligheid. Spee heeft daarom natuurlijk het millieu argument naar voren gebracht. Daarbij zouden we haast vergeten dat Spee's beleid tegelijkertijd in samenwerking met het SWOV ook nog eens een wetenschappelijk experiment is, waarvan de resultaten pas op langere termijn zichtbaar worden.



Finch noemde in zijn vuistregel rapport nog een belangrijk punt, namelijk dat "de effecten van snelheidshandhaving op verkeersveiligheid" nooit zijn aangetoond. Dat is precies waar het project van het SWOV en BVOM (Spee) over gaat.



Ook in Duurzaam Veilig wordt er politiek bedreven. Kijkend naar de voorbereiding van fase 2 van Duurzaam Veilig, bleek uit het interregionaal overleg dat de regio's een tegenzin kende tegen het ombouwen van wegen. Dat was veel te duur en handhaven is veel goedkoper.



Als we het geld volgen zien we een aantal cash-flows. De Nederlandse overheid ontvangt dit jaar naar verwachting 524 miljoen Euro aan boete inkomsten. Het SWOV verdient aanzien op internationaal niveau en kan daarmee extra inkomsten verwachten van zowel de Nederlandse overheid, als buitenlandse organisaties. Daarbij kan het SWOV natuurlijk ook een grote rol gaan spelen in het pan-Europese "network of excellence".



De rapporten van Finch en Taylor zijn beide afkomstig van TRL. Deze rapporten worden verkocht voor zo\'n 30 pond per stuk en zijn de gehele wereld overgegaan. Het ligt in de lijn der verwachting dat de helft van de Nederlandse gemeenten een kopie van beide in het bezit heeft.



Ook BVOM heeft een aardig budget gezien het feit dat Spee ons land binnen zeer korte tijd wil volplanten met trajectcontroles.



Ongeacht al deze politiek en belangenbrij wordt er gelukkig ook nog belangrijk werk verricht die de verkeersveiligheid rechtens bevorderen. Jammergenoeg bestaan er ook werkzaamheden waarvan de zinnigheid teveel wordt overschat.